COVID-19 Salgını 2021 Küresel İhtiyaçları Nasıl Şekillendirdi?

Bir pandemi neredeyse bütün küresel dengeleri bir çırpıda nasılda değiştirdi, İnsanlar evlerinde karantinada kalmak zorunda kaldı ve bu süre içerisinde işlerinde yürümesi gerekiyordu, gördük ki bizim ülkemizde uzaktan çalışma modeline iyiden iyiye geçmişti.

Türkiye’de hızlandırılmış bir şekilde dijitalleşme adımları atıldı. Kurumsal ağlarda hiçbir çalışma yapılmadan direk olarak bilgi işlem departmanlarına ağır yükler bindirildi ve uzaktan çalışmaya ivedi şekilde geçilmesi istendi. Bu durum özellikle mart ve haziran ayları arasında oldu.

covid-19 görsel, maske takan bir sağlık çalışanı — Photo by SJ Objio on Unsplash

Şu anda mevcut ekonomik düzen salgın sebebiyle gerilemeye devam ediyor, en çokta perakende iş yapanlar, restoranlar, oteller ve seyahat etkilendi sonuçta bu sektörlerde iş görenlerin uzaktan çalışma gibi bir imkanları yok pandemi herkesi eşit oranda etkilemedi.

Her yıl büyük küçük firmalar ve kurumsal şirketler, ağ ve güvenlik donanımı ile birlikte yazılımlar satın alıyor ve neredeyse 60 Milyar dolara yakın para harcıyorlar. Bu paranın en büyük kısmı 25 milyar dolar ile Switch ve Router harcamalarına 15 milyar dolar gibi bir kısmı da ağ güvenliğine gidiyor. Geri kalan tutar ise kablolama ve ek giderler olarak ayrılıyor.

Bize interneti ulaştıran donanım üreticileri kullanım sıralamasına göre aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;

Cisco
HPE/Aruba
Extreme NEtwork
Juniper
Arista
Huawei

Bu yukarıda saydığımız donanım sağlayıcıları yılda 80 Milyar dolardan fazla para harcayarak ekipmanlarını ve yazılımlarını güçlendirmek için çalışmalarda bulunuyor.

COVID-19 Sağlayıcılarda Oluşturduğu Değişiklikler

Mevcut alt yapılarının bütün dünyanın karantinaya geçtiği günlerde yetecek kadar olmadığını gördük yani 5 milyar adam aynı anda bağlantı sağlayamıyor, Özellikle streaming trafiğini karantina dönemlerinde yarı yarıya kısmak durumunda kaldılar. Çünkü kürsel ağ sanıldığının aksine bütün bu işlemleri kaldıracak durumda değildi. Türkiyeyi bilmem çünkü ülkemizdeki hiç bir kurum şeffaf değil ve açıklamalarda bulunmuyorlar bence kendileri de bilmiyor neler olduğunu.

Ancak eski ve yeni özel bulut uygulamalarına sahip büyük kuruluşlar kartlarını açmaya başladı yatırımlarını büyük ölçüde uzaktan çalışma modellerine dayandırdı. Azure ve Amazon mikro hizmet mimarilerine geçişi hızlandırmak isteyen firmalara bu noktada desteklerini hız kesmeden sunuyor.

netflix temsili görsel, netflix küresel ağ trafiğini kıstı — Photo by CardMapr on Unsplash

COVID-19 dünyada veri merkezi ağ harcamalarını %40 oranında arttırdı bu durum özellikle streaming tarafını oldukça etkiledi çünkü dünyadaki internet trafiğinin %90 kadarını yayıncılar oluşturuyor. Bunların en başında ise Netflix ve Youtube geliyor hemen ardından ise Twitch. Belki fark etmişsinizdir COVID-19 sebebiyle veri merkezlerinde trafik kullanım ücretleri de hatırı sayılır bir şekilde arttı. Son kullanıcıya yani bize etkisi büyük oldu.

Eğitim ve Kampus Ağları

Karantina günlerinde ofislerde çalışma oranları %14’ün altına indi, eğitim kurumları kapatıldı ve tamamen uzaktan eğitim modellerine geçildi, Zoom kullanılmaya başlandı. Pandemi’nin etkisi büyük olasılıkla eğitim amaçlı kullanılan ağ harcamalarını arttıracak. Bununla birlikte beyaz yakalı iş gücünün hatırı sayılır bir kısmı evden çalışmaya devam edecek kampüs ağlarındaki trafik ihtiyacı da azalacak, ülkemizde özellikle teknokentler de kullanılan ağ trafiği karantina günlerinde iyiden iyiye azaldı.

Eğitim kurumlarının uzaktan eğitim modellerine geçmesi ile birlikte özellikle ülkemizde internet alt yapılarının ne kadar kırılgan olduğunu gördük, Bu amaçla geliştirilen EBA gibi pek çok uygulamanın yüksek trafik altında çalışamaz duruma geldiğini gördük. Hal bu ki öğrenci ve öğretmen sayıları belliyken alt yapı ve yazılım için yapılabilecekler daha öncesinden belirlenebilirdi ancak olmadı.

İşler daha mobil hale geldikçe şirketlerin ve devletin artık kablolu ve kablosuz ağları kurmanın gereksiz olmadığını acı bir şekilde anlayacak ve yatırımlarını yapmaya başlayacak. Yazılımları geliştirirken daha fazla kullanıcı kaldırması için çalışmalar yapılacak ve adımlar atılacak analistler durumu iyileştirmeyi seçecek.

Kurumlar ise bina içerisine yerleştirdikleri yüksek kapasiteli ağ cihazlarının önemsiz olduğunu anlayacak ve yatırımlarını buna göre şekillendirmeye geçecek. Bütün dünyadaki araştırmacıların üstüne basa basa söylediği mobilite önemini arttırmaya devam ediyor olacak umarım ülkemizde de gerekli adımlar atılır.

5G Harcamaları

Geniş bant hizmetlerine olan talep geçtiğimiz yıla göre %25 arttı, mobil hizmet sağlayıcıları ve radyo link erişim sağlayıcıları 4G‘den hızlı bir şekilde 5G‘ye geçişi arttırdı ülkemizde ise henüz bu yönde atılmış bir adım yok.

Dünyada bir çok telekom firması daha düşük maliyetlerle daha fazla bant genişliği sağlayan teknolojilere geçmeyi düşünüyor, bu sebeple OpenRAN’a ilgi oldukça artmışa benziyor, özellikle Almanya OpenRAN kullanmaya maliyetler sebebiyle pek bir sıcak bakıyor.

Evden çalışma(Home Sweet Home)

Evden çalışma modeline geçildiği pandemi zamanlarında görüldü ki ev ağları olmazsa bilgi teknolojileri ilerlemiyor. Yani aslında evlerde bilgi teknolojilerinin bir parçası haline geldi evden çalışanların oranı 2019 ve öncesinde %10 olmasına rağmen bu oran pandemi ile birlikte artış göstererek %40 seviyelerine kadar çıktı, esnek çalışma saati ile çalışanları dahil ettiğimizde bu oran %64 lere kadar yükselmekte.

Tabii zamanla, evden çalışırken kurumsal ağlarında güvenliğini sağlamak önemli VPN kullanımları da evden çalışma oranları ile birlikte arttı. Üstelik her şeyin buluta taşınması ve kurumsal ağların uzaktan yönetilebilir olması da VPN gibi hizmetler ile birlikte siber güvenlik uygulamalarına olan ilgiyi de iyiden iyiye arttırdı.