İşletme yönetimini ve bilgisayar bilimlerini kapsamakta olan işletme enformatiği sosyo – teknik bir disiplindir. İşletme enformatiği uzmanı olan kişiler, üniversitelerin lisans düzeyinde verilmekte olan işletme enformatiği bölümü mezunlarıdır.
Türkiye’de dahil olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde işletme enformatiği eğitimleri üniversitelerde verilmektedir. verilen bu eğitimlerle, kurumsal yapılanmayı, iş süreçlerini ve bilişim ihtiyaçlarının çözümlenmesi, her geçen gün gelişmekte olan bilişim ve iletişim teknolojilerinin etkin bir şekilde kullanılması sayesinde kurumların ihtiyaç duyduğu bilişim çözümlerinin tasarlanması, hayata geçirilmesi ve uygulanması amaçlanmaktadır. Aynı zamanda tasarlanan ve hayat geçirilen çözümlerin kullanılması ile kurumların yapısı, işleyişi ve çevresel ilişkilerinin nasıl etkileneceğinin tespit edilmesi ile birlikte ileride bu alanlarda hem deneysel hem de kuramsal olarak yapılacak olan araştırmaların arttırılması amaçlanmaktadır.
Bir işletme içerisinde tabiri caizse birer arabulucu olarak görev yapan işletme enformatiği uzmanları, yöneticilerin, çalışanların ve bilişim uzmanlarının kullandıkları terminolojilere hakimdir. Bu nedenle işletmelerin devamlılığını sağlamakta olan bu üç faktör arasında bir köprü görevi görmektedir. Böylece üniversitelerin işletme enformatiği bölümlerinden mezun olan kişiler, pek çok sektör içerisinde farklı alanlarda iş olanaklarına sahip olabilmektedir.
“ işletme enformatiği “ terimi dilimize Almanca “ Wirtschaftsinformatik “ kelimesinden çevrilerek geçmiştir. Enformatik sözcüğü kısaca bilişim bilimi olarak açıklanabilmektedir. Yabancı dil olarak İngilizce konuşulan Amerika, İngiltere gibi ülkelerde ise işletme enformatiği Management İnformation System ( MİS ) olarak bilinmektedir. Management İnformation System ise dilimize “ Yönetim Bilişim Sistemleri “ olarak çevrilmektedir. Hem işletme enformatiği hem de yönetim bilişim sistemleri Almanca ve İngilizceden dilimize farklı şekillerde çevrildiği için genellikle herkes tarafından farklı kavramlar olduğu düşünülmekte ve farklı mesleki alanlar oldukları gibi bir yanılsama toplum arasında yaygın bir şekilde bulunmaktadır. Her iki bölüm arasındaki temel fark ise üniversitelerde verilmekte olan eğitimin dili olmaktadır. Yönetim bilişim sistemleri eğitimi İngilizce, işletme enformatiği eğitimi ise Almanca olarak verilmektedir. Ancak her iki alanda aynı eğitim aşamalarını içermekte ve sonuç olarak aynı işi yapma kabiliyetini sağlamaktadır.
İşletme enformatiği ve yönetim bilişim sistemlerinde en temel amaç yöneticilerin karar vermesini kolaylaştıracak farklı bilgilerin bir araya getirilmesini sağlamak ve bu bilgileri bir bütün haline getirmektir. Bilindiği gibi “ bilgi “ günümüzün en önemli stratejik etkenlerinden birisi halini almıştır ve bu nedenle bilgiyi güçlü ve başarılı bir şekilde yönetebilen kişiler ya da kuruluşlar bulundukları alanda başarı şansını elde edebilmektedirler.
Böylece işletme enformatiği ya da bilinen diğer adıyla yönetim bilişim sistemleri, bilginin üretilmesi, yenilenmesi ve yayılması için çalışmalar yapmaktadır. Tüm bunların yapılabilmesi için ise işletme ve bilgisayar mühendisliği bilgileri kullanılmaktadır. Kısacası bilgisayar sistemleri aracılığı ile bilgiler elde ediliyor ve artık işletme bilgisi devreye sokularak, bu bilgilerin işletmenin yararına olacak şekilde nasıl kullanılacağına dair bir planlama ve programlama yapılıyor. Teknoloji bir sonuç aracı olarak kullanılıyor ve böylece verim artışı sağlanıyor.
Günümüzde modern iş dünyasında özellikle teknolojinin gelişmesi sayesinde e – ticaret, karar alma sistemleri, yazılım geliştirme gibi alanlarda uzman olan işletme enformatiği uzmanları firmaların olmazsa olmazları arasında yer almaktadır.
Bilgisayar bilimleri ve işletmenin bir arada harmanlandığı bir akademik dal olan işletme enformasyonu ya da YBS aynı zamanda birçok ana çalışma alanına da sahiptir. Sistem analizi ve tasarımı, bilişim teknolojisi yenilikleri ve proje yönetimi, bilişim teknolojisinin işletmeler etkisi ve bilişim teknolojilerinin altyapılarının yönetilmesi, web tabanlı bilgi sistemleri uygulamaları ve bu sistemlerin yönetilmesi, veri madenciliği, web madenciliği, sosyal işlem ve sosyal medya analizleri, hizmet işleme ve hizmet yönetimi, bilgi yönetimi, yeşil bilişim sistemleri gibi çalışma alanları bulunmaktadır. Tüm bu saydıklarımızın yanı sıra küresel bilgi sistemleri ve e – işletme, bilgi sistemlerinde güvenlik ve kişisel kullanım, insan ve bilgisayar arasındaki ilişki, insan davranışları ve örgüt çalışmaları, bilgi sistemlerinin sosyal ve kültürel yönleri, ekonomi ve bilgi sistemleri arasındaki ilişki, sağlık alanında, devlet kurumlarında ve diğer alanlarda gerekli olan bilgi sistemleri ve bu sistemlerinin kullanımı da işletme enformatiği ve YBS çalışma alanları arasında sayılmaktadır.
Bu alanda lisans eğitimi almış ve uzmanlaşmış olan kişiler, bir işletmenin tüm fonksiyonlarına hakim olmakla birlikte bilişim sistemlerini bu alanda başarılı bir şekilde kullanabilmektedir. Aynı zamanda proje döngüsü yönetimine hakim ve özel bilişim paket programlarını en iyi şekilde kullanabilmektedirler. Gerektiği takdirde işletmenin ihtiyaçlarına yönelik özgün programlar ya da internet uygulamaları geliştirebilmekte, işletme için kullanılan yazılım ve web uygulamalarının içeriğini kolayca yönetebilmekte, sistem analizleri oluşturabilmekte ve süreç yönetiminde başarılı olabilmektedirler. Kısacası bir karar bilimi uzmanı olan ve stratejik düşünerek hareket edebilme yeteneğine sahip kişilerdir. Bir işletmenin ihtiyaçlarını kolay bir şekilde fark ederek, bu ihtiyaçların en verimli şekilde marjinde düşünerek nasıl giderilebileceğine dair tasarımlar yapmakta ve bu tasarımları hayata geçirmektedirler.
Günümüzde YBS ya da işletme enformatiği sistemleri kuramsal zeka uygulamalarının bir bölümünü oluşturuyor. Böylece sistemin temelini oluşturan uygulamalar da raporlama yazılımı olarak adlandırılıyor. Veriler, veri tabanından sorgulandıktan sonra raporlama görevleri sunucu tarafından tamamlanmaktadır. Elektronik ortamda hazırlanmış olan raporlar, iletişim sistemleri aracılığı ile ilgili kişilere ulaştırılmaktadır. YBS sistemi ile düzenli raporlar, sapma raporları ve anlık raporlar olmak üzere 3 farklı rapor hazırlanabilmektedir. Düzenli raporlar belirli dönem sonlarında günlük, aylık, haftalık ya da yıllık olacak şekilde hazırlanmaktadır. Sapma raporları ise belirlenen ölçütlerde bir artış ya da azalış meydana geldiğinde, bu değişimin sebebinin tespit edilebilmesi için hazırlanmaktadır. Son olarak anlık raporlar ise yöneticilerin belirli bir anda ihtiyacı olan bilgiyi edinebilmesi için hazırlanmaktadır. Genellikle tek seferlik hazırlanan bu raporlara talep raporları da denilebilmektedir.
Ülkemizde YBS alanında yapılan ilk çalışmalar 1991 yılında, Marmara Üniversitesi’nde başlamıştır.
