Bu yazıda sizlere Türkiye’de yaşayan ve internet kullanan bir bireyin bitmek bilmeyen internet hız ve tarife sorunlarından bahsedeceğim.
İlk olarak Türkiye’de AKN‘li internete hayır adı altında irili ufaklı pek çok kampanyalar yapılarak insanlara ulaşmaya çalışan forumlardan ve bloglardan bu duruma karşı çıkan kişiler oldu. Peki ya daha sonra?
Adil Kullanım Noktası Kaldırma Hamleleri Neler?
Kotadan kurtulan ve AKN ile karşılaşan azda olsa yüksek hızlarda internete girmeye hak kazanan kullanıcı durur mu yapıştırmış AKN‘yi kaldırın da doya doya torrent yapalım işimize yaramayacak kadar veriyi indirelim demeye.
Kampanyalar yapmışlar millet vekillerine gitmişler ona buna söylemiş ortamlarda ileri geri bu durumdan kurtulmak gerektiğinden bahsetmişler “abi evde torrent’i düzgün çekemiyorum yaaa” falan gibi cümleler kurmuşlar.
Etkili olmuş mu?
EVET ama bir saniye durup düşündüklerinde pekte mantıklı bir durum yapmadıklarını anlamış olmaları gerekiyor.
Tarih: 10 Eylül 2016‘yı gösterdiğinde BTK‘dan bir hamle gelerek AKN adı altında uygulanan düzenlemenin kaldırılması için gerekli çalışmaların başlandığını ve hiçbir sorun olmaz ise 31 Aralık 2018 tarihinde tamamen kaldırılması gerektiği belirtilmiş. Buraya kadar bir sorun yok hatta bunu aylarca herkes konuştu.
Bu haberler yayınlandıktan kısa bir süre sonra Türkiye’de hizmet veren ISP‘ler duruma itiraz etmeye başladı son kullanıcıya bu durum pek yansımasa bile teknik tarafta bu durumu fark etmek hiçte zor olmadı
İlk karar alındığında en çok kullanılan yönlendirme rotalarının daha ucuz alternatiflerini seçin talimatı gönderildi.
Hemen ardından bileceğiniz gibi IP adresleri değiştirilmeye bölge bölge NAT merkezleri yapılarak kullanıcıların interneti buralarda sonlandırılmaya başlandı buna da CGNAT denildi.
Adil Kullanım Noktası Nasıl Hesaplanıyor?
İnternete bağlandığınız anda size tanımlanmış olan hattınızdan geçen anlık veri sayılıyor. Bunu MRTG ile gözlemleyip anlık RX ve TX oranlarını kayıt altına alıyor.
Size kullanımınızdan arta kalan miktarla birlikte bilgilendirme sunuyor. Belirlenen miktarı geçtiğinizde ise hattınız üzerinde yazılımsal olarak hız limitleme uygulanıyor. PPPoE kullanan alt yapılarda genelde kullanıcı adına tanımlı hızda değişiklik yapılarak bu durum sağlanıyor.
İnternet sağlayıcıları kullanıcı adı tanımlamanıza genelde izin vermiyor. Modem ile birlikte CM ve WAN MAC adresi kayıt edilerek erişim verilen sistemlere yavaş yavaş geçiliyor. Ayrıca hat üzerinede adınıza bir tanımlama yapılıyor.
Aynı hat üzerinden birden fazla internet hizmetini bu sayede kolay bir şekilde alabiliyorsunuz.
Carrier Grade NAT (CGNAT) Gelmiş Hoş Gelmiş
Tarih: 12 Mart 2017 gösterdiğinde bir karar ile ülke genelinde IPv4 kısıtlamalarından dolayı CGNAT artık aktif hale getirilmişti bile. İlk olarak yeni aboneler üzerinde kullanılmaya başlandı. Daha sonra hem teknik olarak olumlu sonuçlar alındı hem de ip masrafları azaldığı için sabit ip almayan herkeste CGNAT kullanılmasına karar verildi.
Bazı kullanıcılar oyunlarda yüksek ping olduğunu bahane ederek ISP‘ye yalvar yakar CGNAT‘i iptal ettirmeyi başarmıştı. Halbuki eninde bile olmasa sonunda sabit IP satın almadığı sürece CGNAT‘ı tadacaktı. Peki bu CGNAT bize ne kazandırıyordu ?
CGNAT teknolojisi son kullanıcıyı rahat ettirir ama aynı zamanda kullanıcıya bazı kısıtlamalar getirmiş olur.
Örneğin kullanıcı port açamaz. Port açamadığı için torrent gibi uygulamalardan tam anlamıyla performans alamaz.
ISP istediği taktirde kullanıcıya her türlü yaptırım yapılabilir. Ancak düşük ping ve düşük paket kayıpları ile internette dolaşabilir.
İnternet Sağlayıcılar Neden Yüksek Ücretler İstiyor?
Tarih: 1 Mayıs 2017 gösterdiğinde internet sağlayıcı’lar bilindiği gibi gece belli bir saatten sonra AKN’yi saymamaya başladıklarını duyurdular. AKN kaldırmaya başlayacaklardı hatta yeni paketlerini de şekillendireceklerdi.
İnternet’in bir lüx olduğunu anlamanız gerekiyor.Doğrudan olmasa bile çevremizde yaşanan pek çok olay ülkemizi etkiliyor. Hal böyle olunca da yabancı paralarda kur farkı başımıza bela oluyor.
Ürünlerin hepsi yurtdışından alınıyor. Fiyatların yükselmesi bu noktada gayet normal. Ayrıca yükselen vergileri de unutmamak gerekiyor.
1 Mayıs’tan Sonra Niye Direk Kota Gelmedi?
Gelemedi çünkü caydırıcı bir madde bulunuyordu. Bu maddeye göre cart diye kimsenin tarifelerini değiştiremezlerdi. Kişiye uygulanan kampanyanın bitmesini beklediler daha sonra kullanıcı memnunsa zaten aynı sözleşmeden devam edecek ve kampanyasız zamlı fiyatlardan aynı paketi kullanmaya devam edecekti.
Bağlayıcı Yükümlülük aşağıdaki gibi.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İşletmecilerin Yükümlülükleri
Tarife ve kampanyalar
MADDE 11 – (1) İşletmeciler, tüketicileri tarife/kampanya hakkında; şartları, süresi, hedef kitlesi, yurtdışında geçerli olup olmadığı ve varsa cayma bedeli uygulanmasına ilişkin hususlar başta olmak üzere tarifeden ve/veya kampanyadan yararlanılan süre boyunca kolaylıkla erişilebilecek şekilde asgari olarak internet sitelerinden bilgilendirmekle yükümlüdür.
(2) İşletmeciler, tarife/kampanyalarda yapılacak değişikliği, yürürlüğe girmesinden makul bir süre öncesinde kısa mesaj, arama veya faturada belirtmek suretiyle ilgili tarife/kampanyadan faydalanmakta olan aboneye bildirmekle yükümlüdür. İşletmeci tarife/kampanya değişikliklerini abonelerinin kolayca erişebileceği şekilde kendi internet sitesi üzerinden de duyurmakla yükümlüdür. Kampanya kapsamında, işletmecilerce taahhüt edilen edimlerde abone aleyhine değişiklik yapılamaz.
Ardından koyulan şartları en aşağı nasıl çekeriz diye düşündüler 25 Mbit olarak satılan paketleri bilirsiniz. Bu tarifelerdeki kullanıcılara 16 Mbit vermeleri gerekiyor. 25 Mbit olan paketler kaldırıldı ve yerine 24 Mbit olan paketler getirildi. Sizin 1 Mbit yalan oldu. Kullanıcıların 8 mbit hıza düşmelerini sağladılar.
Sabit IP fiyatlarına zam yaptılar. Bir şeyler vermek yerine hep almayı seçtiler. Aslında kullanıcıya biraz daha tolerans sağlanmış olsa ve gereken yaptırımlar yapılsa bu gibi durumlara hiçte gerek kalmayacaktı
Ama hiç kimse alt yapıyı güncelleyelim kapasiteyi arttıralım DEMEDİ.
Gazetelere çıkıp demeç vermekle yetindiler yatırım yapıyoruz diye oraya buraya gerçeği yansıtmayan söylemlerde bulundurlar.
Belki görmediniz ama 1 Gbit ve 10 Gbit hat sağlayabiliyoruz dediler. Ancak bu kapasite’de gerçeği yansıtmıyordu. Verdikleri hat zaten simetrik değildi.
Gerçek Sınırsız İnternet Mümkün Mü?
Ülkemiz sınırları içerisinde şöyle bir baktığımızda PeeringDB kayıtlarına göre 70 Gbit kadar bi yurtdışı internet çıkış kapasitesi gözüküyor. Trafiğin genelde lokal olduğu da belirtilmiş. Tabi bu yazılan hat kapasitesi yanlış. Çünkü ISP bu bilgileri anons etmek zorunda değil.
Doğru olanı ise hali hazırda kullanımda olan AKN sıfırlandığındaki toplam yurtdışı internet çıkışının anlık hat değerleri 467 Gbit olarak grafiklere yansıyor. İnsanlar AKN‘yi geçtikten sonra ki ay sonlarına doğru 210 Gbit olarak düşüşe geçen bir internet trafiğine sahibiz.
Gerçek sınırsız hayal ürünü değil. Sadece ulaşabilmeniz zor çünkü maliyetlerden dolayı tarifelerin fiyatları oldukça yükseliyor.
Yüksek hızlı internet alabilmeniz için ise alt yapınızın yenilenmesi gerekiyor. Türkiye de şuan için bunu yapabilmek belediyelerden dolayı pek mümkün gözükmese bile iyi kötü yenileme çalışmalarına devam ediliyor.
Son Zamanlarda Neden İnternet Yavaşlıyor?
İnternet son 3 aydır oldukça sıkıntılı bir süreçten geçtiğini bilmenizi isterim. İlk başta sansür için kullanılacak yeni teknik ve cihazlar network’de yerini aldı. Maliyetler düşürülmesi amacı ile yönlendirmelerdeki rotalar 2 katına çıktı. (ucuz etin yahnisi olayı) Haliyle pingler yükseldi. Sayfaların tepki süreleri arttı.
Örnek verecek olursak akşam saatlerinde ortaya çıkan paket kayıpları ve yüksek ping değerleri;
İnternet Sağlayıcı Aldığınız Tarifenin Hızını Vermek Zorunda Mı?
Abone olurken sözleşmeleri hiç okumadan imzaladınız bu sözleşmeleri düzgün bir şekilde okuyan bir elin beş parmağını bile geçmeyeceğini düşünüyorum. Hızı yüksek diye satın almış bile olabilirsiniz. Bu hiç önemli değil
ISP size aldığınız internetin tamamını kullanacağınızı imzaladığınız o 2 yıllık sözleşmede hiçbir zaman garanti etmedi. ‘e kadar’ diye bir cümle ekledi.
Siz sandınız ki maximum hızda internet kullanabileceğim. Filmler, diziler üfff…
Ama sözleşmede ne diyordu?
İnternet hizmetinde sunulan hızlar altyapı imkanları dâhilinde verilebilecek maksimum hızlardır.
Yani adama sana çıkıp alt yapımız 1 mbiti destekliyor diyip telefonu kapatırsa yapabileceğin bir şey bulunmuyor. Buna paylaşımlı internet ortamındaki oluşabilecek sıkıntılarda dahildir.
Örnek verecek olursak bölgelere genelde 1 gbit/10Gbit olarak hat çekilir. Kimi zaman bu 100 Mbit olarak değişiklik göstermektedir. Sonra bölgedeki abone sayılarına göre değişiklik göstererek hat paylaşılmaya başlanır. Hızlar bölgede ne kadar çok yükselirse hattı paylaşan diğer kullanıcıların internetlerinde dalgalanmalar olmaya başlayabilir.
Genelde alt yapıdan kaynaklı olan bu sorunu AKN ve KOTA ile çözebilirsiniz. Yada her önüne gelene internet hizmeti vermeyeceksiniz. Siz her ne kadar buna karşı çıksanız da yatırım yapılmamasından doğan her durumdan kullanıcının minimum bir şekilde etkilenmesi için bu kararlar alınmaya çalışılır.
Sonuçta sizin üzerinizden sizin verilerinizden para kazanılıyor.
Bu Durumun Bize Kazandırdıkları Neler?
Cebinizden götüreceği 5-20 TL arasındaki farklar dışında size getirisi olmayacaktır. Aynı hızlara zamlı ücretler ödeyeceksiniz. Bunun dışında yükselen pingler yüzünden oyunlarda keyfiniz bozulacak
Bize kazandırdıkları ise CGNAT gibi bir teknolojinin ülkemizdeki network yapısına entegre edilmesi.
İnternet Sansüründeki Son Durum Nedir?
Bildiğiniz gibi DNS’ler ile eskiden işlem yaparken artık bu DNS’ler bir işe yaramıyor. Bunda en büyük etmen cihazların artık DNS trafiğini direk manipüle edebilmesi. SSL deki sni değerlerini kurcalaması ve bilumum TTL değerlerini değiştirmesi ile size dönen RST paketleri
Aslında arada transparan olarak bir proxy var. Teyit etmek için biraz gezinme yapmam yetti ulaştığım en iyi örnek ise Tor Project tarafından geliştirilen OONI Explorer oldu.
Teyit için kullandığım veri ise şu şekilde (Giriş yapabilmeniz için VPN gerekmektedir.)
dipnot: Bu yazıdakiler araştırmalarım, kişisel düşüncelerim ve haber kaynaklarımın yorumlarından oluşmaktadır. Doğruluğu firmaların ilerleyen zamanlardaki atacağı adımlar ile değişiklik gösterecektir.
